AKP’nin her alanda olduğu gibi haberleşme alanında da attığı “özelleştirme” adımları sonunda 2005 yılında Türk Telekom satılmıştı.
Bu dönemde çıkarılan 2005 tarihli “Evrensel Hizmet Kanunu” ile şirketlerin kâr getirmez düşüncesiyle yapmayacağı yatırımları yapmak için bir fon kurulması kararı alındı ve söz konusu kanun çıkarıldı.
Bu Kanunun amacı; “kamu hizmeti niteliğini haiz, ancak işletmeciler tarafından karşılanmasında mali güçlük bulunan evrensel hizmetin sağlanması, yürütülmesi ve elektronik haberleşme sektörü ile bu Kanun kapsamında belirlenen diğer alanlarda evrensel hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir” şeklinde belirlendi.
2008 yılında yapılan düzenlemeyle, “Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde coğrafi konumlarından bağımsız olarak herkes tarafından erişilebilir, önceden belirlenmiş kalitede ve herkesin karşılayabileceği makul bir bedel karşılığında asgari standartlarda sunulacak olan, internet erişimi de dahil elektronik haberleşme hizmetleri ile bu Kanun kapsamında belirlenecek olan diğer hizmetleri” eki yapıldı.
Bu “hizmetlerin” yapılması için de bir fon oluşturuldu ve bu fon kapsamında hem Telekom hem de bu alanda yetki belgesi verilen diğer şirketlerden bu fona aktarılacak gelirlerin miktarı belirlendi.
Bu tarihten sonra fonda biriken miktara ilişkin net bilgiler bulunmasa da, söz konusu paranın toplamının 10 milyar liranın üzerinde olduğu belirtiliyor.
Hem özelleştirdiler hem de fonu iç ettiler
Salgın günlerinde özellikle eğitim için ihtiyaç duyulan teknolojik cihazlar ve internet altyapısı konusunda ülke genelinde sıkıntılar yaşanıyor.
İnternete ve ilgili cihazlara erişim, özellikle eğitimin uzaktan yapıldığı bu günlerde yoksul çocuklar için giderek imkansız hale geliyor.
Binlerce çocuğun bu nedenlelerle eğitimden uzak kaldığı bu günlerde yaşananlar, hem özelleştirmeyle yurttaşların en temel ihtiyaçlarının rant düzenine nasıl teslim edildiğini bir kez daha gösteriyor, hem de bu süreçte yaşanması muhtemel “sıkıntılar” için oluşturulduğu söylenen fonun da iç edildiğini ortaya koyuyor.
Salgın ve uzaktan eğitimle birlikte söz konusu fon yeniden gündeme gelirken, bu paraların nereye harcandığı, 10 milyar liranın üstündeki bu paralarla tüm çocuklara gerekli teknolojik cihaz ve internet erişimi desteği verilebileceği belirtiliyor.
Patronların gözü fonda
AKP iktidarında oluşturulan birçok fon, halka değil doğrudan patronlara aktarılırken, bu fon için de benzer talepler gündeme geliyor.
Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) Yönetim Kurulu Başkanı Halil Nadir Teberci, bu konudaki talebini "çocukları" da içinde geçirdiği bir cümleyle dile getirerek, "Evrensel Hizmet Fonu, uzaktan eğitim gören çocuklarımızın internete erişimlerinin sağlanması ve ülkemiz fiber altyapısının yaygınlaştırılması için kullanılmalı. TELKODER üyesi işletmeciler Evrensel Hizmet fonu kullanılarak öğrencilere internet erişimi sağlamaya hazır. Ayrıca, bu zor dönemde adeta ülkemiz için bel kemiği görevi gören telekomünikasyon sektörümüzün ayakta tutulması kritik bir önem taşıyor. Telekomünikasyon gibi lokomotif bir sektörde yaşanacak sıkıntılar tüm ekonomimizi derinden sarsabilir. TELKODER olarak yetkilileri bu çerçevede sorumluluk almaya davet ediyoruz" ifadesini kullandı.
Bakanlık sitesinde yer alan harcama listesi
Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı sitesinde "Evrensel Hizmet Fonu" kapsamında yapılan harcamalara ilişkin Bakanların çeşitli dönemdeler yaptığı açıklamalar yer alsa da, fonda biriken toplam para ve ne kadar harcama yapıldığına ilişkin net bilgiler yer almıyor.
Bakanlığın yaptığı bazı harcama açıklamaları ise, fonda toplandığı tahmin edilen paranın oldukça altında kalıyor.
Sitede yer alan bazı açıklamalar ve haber notları şöyle:
- "Bin 472 yerleşim yerine götüreceğimiz altyapıyla hizmet götürdüğümüz yerleşim yeri sayısı 3 bin 271'e çıkacak. Sabit kablosuz genişbant erişim altyapısıyla da 2 bin 164 yerleşim yeri dahil olmak üzere toplamda 5 bin 435 yerleşim yerini kapsama almış olacağız. Eğitim, sağlık, enerji ve bilhassa içinde bulunduğumuz bu dönemde ulusal güvenlik açısından da kullanılabilecek bir altyapı kurmuş oluyoruz. Köy ve şehir arasındaki teknoloji farkını da ortadan kaldırıyoruz."
- Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, haberleşme sektöründe Bakanlık olarak Evrensel Hizmet Fonu'nu kullanarak, özel sektörün erişemediği veya ekonomik görmediği için yatırım yapmadığı kırsaldaki birçok yere yatırım yaparak, insanların hizmetini yerine getirdiklerini, yaklaşık 2 milyar liralık yatırım yapmış olacaklarını dile getirdi.
- Evrensel Hizmet Fonu'ndan bakanlık olarak ihale sürecini başlattık. Cep telefonu çekmeyen köylere de baz istasyonu kurarak, oraların da çok daha kaliteli hizmet alması, 4,5 G standardında hizmet almasını sağlamış olacağız.
- Ülkemizde GSM operatörlerinin erişemediği yerler var. Bin 800 noktada bakanlığın evrensel hizmet fonundan kaynaklı erişim sağladığı yer var. 5G ve 4,5G'yle ilgili yüklenicilerin sorululuklarını yerine getirmeleri noktasında çalışmalarımız var.
- Evrensel hizmet kapsamında bin 80 ULAK siparişinin verildiğini aktaran Arslan, GSM operatörlerinin sipariş sayısının da 625 olduğunu dile getirdi.