Son bir yılda 8 bin 357 liralık artış gözlemlenen açlık sınırı, Nisan ayında 19 bin 890 TL'ye ulaştı. Yoksulluk sınırı da bir yıl içinde 27 bin 575 TL artarak bu ay 58 bin 206 liraya yükseldi. Gıdada yıllık enflasyonsa yüzde 95,7 olarak gerçekleşti.
Asgari ücret aylar öncesinde açlık sınırının altında kalırken, hayatını asgari ücretle idame ettirmeye çalışan on milyonlarca yurttaşın sağlıklı beslenebilmesi imkansız hale geldi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat "et fiyatlarında az bir artış oldu" diye dursun, yurttaşlar market market dolaşıp uygun fiyatlı ürün bulmaya çalışıyor, indirimle satış yapan Et ve Süt Kurumu mağazalarının önünde sabahın erken saatlerinde kuyruklar oluşturuyor.
Kırmızı ete ulaşamayanlar ise beyaz ete yönelmiş durumda. Ancak tavuk eti fiyatlarının artış hızı da açıklanan resmi enflasyonun üzerine çıktı. Yurttaşlar artık tavuk etine de ulaşmakta zorluk yaşıyor.
Bakanlıktan ihracat kısıtlaması
Tavuk etinin de ulaşılabilirliğinin azalmasıyla birlikte Ticaret Bakanlığı tarafından yeni bir karar alındı. Bakanlık, tavuk eti ihracatına 2025 yılına kadar kısıtlama getirildiğini açıkladı.
Açıklamada, bütün ve parça dahil olmak üzere, tavuk eti ihracatının 1 Mayıs tarihinden 31 Aralık tarihine kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak şekilde sınırlandırılmasına karar verildiği belirtildi.
Söz konusu karara gerekçe olarak da "2024 yılının ilk aylarında tavuk eti fiyatlarındaki artış hızının genel enflasyonun, yem ve enerji gibi maliyet kalemleri ile döviz kurundaki aylık fiyat değişimlerinin çok üzerine çıkması" gösterildi.
'İhracat kısıtlaması bu soruna ancak palyatif bir çözüm'
Türkiye'de yıllık yaklaşık 2,5 milyon ton tavuk eti üretilirken, ihraç edilen miktar ise yaklaşık 600 bin ton. Peki ihracatın kısıtlanması tavuk eti fiyatlarının azalmasına yol açacak mı?
Beykoz Üniversitesi'nden Doçent Doktor Nevzat Evrim Önal, Ticaret Bakanlığı'nın kararını soL'a değerlendirdi.
Önal, tavuk eti fiyatlarının yükselmesinin en temel sebebinin dışa bağımlılık olduğunu vurgulayarak, "Tavuk üretimindeki en önemli maliyet kalemi olan yemde Türkiye dışa bağımlı ve halihazırda döviz kuru frenleniyor olmasına rağmen son yıllarda yaşanan kur artışı tavuk eti üretiminin maliyetini yükseltti" dedi.
İhracat kısıtlamasının bu soruna ancak palyatif bir çözüm olabileceğinin altını çizen Önal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Oysa temel mesele şu: Türkiye'de ücretler çok düşük ve sermayedarlar kârlarından vazgeçmeye yanaşmıyor, yurt içine satmak yerine ihracata yöneliyorlar. Bunun sonucunda emekçilerin beslenmesinde erişilebilir neredeyse tek protein kaynağı olarak kalmış tavuk da giderek erişilemez hale geliyor. Çok sembolik bir örnek olarak, işçinin ücret artışı talebiyle çıktığı greve karşı yurt dışından daha ucuza çalışacak göçmen işçi getiren tavuk üreticisi Lezita hatırlanabilir."
'Çözüm tüm üretim tesislerinin devletleştirilmesi'
İhracat kısıtlamasının ancak geçici bir çözüm olabileceğini hatırlatan Önal, kalıcı çözüm için üretim tesislerinin devletleştirilmesi gerektiğini vurguladı.
Önal'ın konuya dair ifadeleri şöyle:
"Dediğim gibi, ihracat kısıtlaması bu duruma ancak geçici bir çözüm olabilir. Kalıcı çözüm temel gıda maddelerinin tamamında, tüm üretim tesislerinin devletleştirilmesidir. Devlet tesisleri sahibini zengin etmek için yüksek kâr oranları yakalamak zorunda değildir, gerektiğinde maliyetine çalışabilir hatta hazineden karşılanacak biçimde zarar edebilir. Halkın sağlıklı beslenme hakkı bu yolla devlet güvencesi altına alınmalıdır."
